Glaucoom

Wat is glaucoom?

Glaucoom houdt in dat er schade berokkend wordt aan de oogzenuw. De belangrijkste risicofactoren hiervoor zijn een verhoogde oogdruk en/of een gestoorde bloedvoorziening van de oogzenuw. De oogzenuw speelt eveneens een belangrijke rol in het visuele proces, gezien deze de visuele informatie van het netvlies doorgeeft aan de hersenen voor verdere verwerking.

Het gevaar bij glaucoom is dat de uitval geleidelijk plaatsvindt en vaak initieel niet door de patiënt opgemerkt wordt. Wanneer de patiënt opmerkt dat er visusdaling is opgetreden, is er vaak al gevorderde en onomkeerbare schade. Het is dus belangrijk om bij glaucoom een tijdige diagnose te stellen, zodat deze (preventief) behandeld kan worden om verdere achteruitgang zoveel mogelijk tegen te houden.

De meeste mensen hebben een oogdruk tussen de 8 en 21 mmHg. De optimale oogdruk verschilt echter van patiënt tot patiënt. Zo zijn er patiënten met een relatief hoge oogdruk die geen glaucoom hebben of zijn er patiënten met een relatief lage oogdruk die wel glaucoom hebben en dus behandeling nodig hebben.

De behandeling bestaat meestal uit oogdruppels die de oogdruk verlagen. Soms kan een laserbehandeling of een chirurgische ingreep aangewezen zijn.

Voorkomen

Deze aandoening is helaas niet zo zeldzaam en treedt op in 2 op 100 van de mensen boven de 40 jaar. De frequentie van glaucoom neemt bovendien toe met de leeftijd en bedraagt ongeveer 5% vanaf 70jaar en 10% boven de 80jaar. Familiaal voorkomen (ouders of broer/zuster aangetast) zal het risico van glaucoom duidelijk verhogen. Bepaalde ziektes zoals diabetes, hypertensie, hypercholesterolemie evenals roken zullen eveneens het risico van glaucoom verhogen.

Indeling

De 2 belangrijkste vormen van glaucoom zijn vooral het chronisch open-hoek glaucoom en zeldzaam het acuut gesloten-hoek glaucoom. Het chronisch open-hoek glaucoom vertegenwoordigt de typische vorm met sluipende gezichtsvelduitval. Bij de acuut gesloten-hoek glaucoom zal de oogdruk plots zeer hoog oplopen waardoor acute klachten worden veroorzaakt zoals hevige hoofd en oogpijn, braken, wazig zicht en ernstige roodheid van het aangetaste oog. Deze acute vorm kan indien onbehandeld op korte termijn leiden tot blindheid.

Onderzoek van Glaucoom

Gezien glaucoom in de beginfase meestal geen aanleiding geeft tot klachten wordt een regelmatig oogonderzoek door een oogarts aanbevolen vanaf de leeftijd van 40 jaar. Dit oogonderzoek omvat volgende testen:

Tonometrie

De tonometer meet de interne oogdruk. Voorafgaand aan dit onderzoek wordt een verdovende oogdruppel in beide ogen gedruppeld.

Onderzoek oogzenuw (oogfundus)

Met een aanpast onderzoeksinstrument wordt de achterzijde van de oogbol (fundus) bekeken waar zich de oogzenuw bevindt. In geval van glaucoom wordt er een uitholling van de oogzenuw waargenomen veroorzaakt door de beschadiging der zenuwvezels.

Gonioscopie

Bij dit onderzoek wordt een contactlens op het oog aangebracht om de voorkamerhoek te kunnen onderzoeken. Deze structuur is verantwoordelijk voor de afvoer van het kamervocht en speelt aldus een hoofdrol in de oogdrukregeling. De bepaling van het type van glaucoom (open of gesloten hoek glaucoom) wordt hierdoor mogelijk.

Perimetrie

Door middel van dit onderzoek worden de gezichtsvelden gemeten. Tijdens dit onderzoek wordt gevraagd op een centraal punt te fixeren in een koepel en dan aan te geven wanneer er een lichtpunt wordt waargenomen in het perifeer gezichtsveld. Op deze manier kan een kaart worden opgemaakt van het gezichtsveld.

OCT Scan

Dit onderzoek maakt het mogelijk om aan de hand van een aantal parameters (meting dikte retinale zenuwvezellaag – RNFL thickness en meting dikte ganglioncellenlaag in maculaire regio) glaucoma op te sporen in een vroegtijdig stadium en de evolutie van glaucoom op te volgen. Het onderzoek is volledig pijnloos en duurt amper enkele minuten.

Behandeling van glaucoom

De bedoeling van behandeling is het oog te behoeden voor toename van de schade (gezichtsvelduitval) veroorzaakt door glaucoom. Het zal echter niet mogelijk zijn de reeds geleden schade te herstellen. Meestal is het mogelijk om glaucoom te behandelen door middel van oogdrukverlagende oogdruppels. In sommige gevallen is het zelf nodig van een combinatie van oogdruppels te gebruiken om te komen tot een goede oogdrukcontrole.

In geval van gevorderd glaucoom of door middel van oogdruppels moeilijk te controleren oogdrukken zal de oogarts overgaan tot andere behandelingswijzen. Soms kan gepoogd worden door middel van laserbehandeling de oogdruk beter te regelen. Deze weinig belastende techniek is quasi pijnloos en risicoloos. Helaas is het effect van de laserbehandeling vaak tijdelijk en is het resultaat bij sommige patiënten onvoldoende. In laatste instantie kan gekozen worden voor een operatieve aanpak, de zogenaamde filtrerende glaucoomingreep. Hierbij wordt er een nieuw afvloeikanaal voor het voorkamervocht gemaakt bovenaan de oogbol. Deze procedure wordt gedaan onder lokale verdoving en kan gebeuren door middel van een korte dagopname in het ziekenhuis.